Onze Verhalenvertellers

Kopje koffie met...Fons Bovens over voorbeeldfunctie SCE

Fons Bovens, scheidend directeur GGD Zuid-Limburg, over voorbeeldfunctie SCE

Fons Bovens nam onlangs na 33 jaar afscheid als directeur van de GGD in Zuid-Limburg. Vanaf de start volgde Bovens, jarenlang als clubarts ook verbonden aan MVV, met belangstelling de ontwikkelingen binnen Sociaal Centrum Eijsden. Wij nodigden hem daarom uit voor een bijdrage aan onze online serie ‘De Verhalenvertellers’.

SCE als voorbeeld

Fons Bovens: ‘Mede door de contacten met voorzitter Ellen Janssen heb ik de ontwikkeling van Sociaal Centrum Eijsden vanaf het begin gevolgd. SCE is een goed voorbeeld van een geslaagd burgerinitiatief vanuit de gemeenschap Eijsden zelf. Door de grote inzet en het netwerk van deze bewonersgroep kreeg het al snel vorm. Dit burgerinitiatief kwam ook precies op het juiste moment. Er werd namelijk gezocht naar een nieuwe invulling van het voormalige Groene Kruis-gebouw. Dat heeft zeker geholpen om de bestaande Eijsdense zorg- en welzijnsinitiatieven met elkaar te verbinden. Zonder een eigen gebouw was dit burgerinitiatief waarschijnlijk niet zo snel van de grond gekomen. De succesvolle formule van SCE of onderdelen ervan is niet elders 1 op 1 te kopiëren. Het kan wel als voorbeeld en inspiratie voor andere burgerinitiatieven dienen.’

Drie voorwaarden

Fons Bovens: ‘Van SCE kunnen andere burgerinitiatieven vooral leren dat de slaagkans kansrijker is als aan drie voorwaarden wordt voldaan. Op de eerste plaats een natuurlijk verlangen bij de initiatiefnemers om iets te betekenen voor een bepaalde groep medeburgers die bijvoorbeeld onvoldoende zorg of aandacht krijgen en daardoor steeds vaker tussen wal en schip geraken. De noodzaak moet er dus zijn. De ene keer voor de jeugd, de andere keer voor bijvoorbeeld eenzame ouderen.

Twee: er moeten enthousiaste mensen zijn die de kar willen trekken. Zorginstellingen en bijvoorbeeld een gemeente kunnen deze groep waardevolle tips geven en adviseren, maar moeten niet zo’n burgerinitiatief naar zich toetrekken. Dan worden de initiatiefnemers meteen geconfronteerd met allerlei regels in de zorg of van de overheid. De kans is groot dat zij uiteindelijk afhaken. Zorginstellingen en gemeenten zouden zich vooral verantwoordelijk moeten voelen voor het goed faciliteren van burgerinitiatieven, niet voor de sturing ervan.

De derde, cruciale voorwaarde is een vaste, vertrouwde locatie. Met de uitstraling van ‘een plek van en voor ons’. SCE voldoet vanaf de start aan die drie voorwaarden.’

Niet sturen maar faciliteren

Fons Bovens: ‘Het succes van en mijn waardering voor wat er allemaal bij SCE gebeurt, is groot. Succes kan ook wel eens ervoor zorgen dat je denkt dat alles maakbaar is. Bijvoorbeeld dat je nieuwe groepen mensen naar binnen wilt halen en als SCE gaat bedenken welke activiteiten voor hen geschikt zijn. Mijn advies: blijf er vertrouwen in hebben dat mensen van die nieuwe doelgroep, jong of oud, zelf het beste kunnen aangeven wat ze graag bij SCE zouden willen doen.

Dat denken voor inwoners in plaats van eerst naar hun behoeftes te vragen, zie je eveneens terug bij gemeenten, ook in Zuid-Limburg. Colleges en gemeenteraden hebben de neiging om burgerinitiatieven te sturen in een richting die zij het beste vinden. Om daar vervolgens financiële consequenties aan te verbinden als burgers daarin niet meegaan. Ze zouden zich wat mij betreft vooral verantwoordelijk moeten voelen voor het goed faciliteren van burgerinitiatieven, niet voor de sturing ervan. Klasien Horstman, verbonden aan de universiteit van Maastricht, schrijft daarover in haar boek ‘De Gezonde stad’ hele zinnige dingen. Een tip voor SCE: nodig haar eens uit als je nadenkt over activiteiten voor nieuwe groepen inwoners, ook buiten de SCE-muren.’